آیه های زندگی

نویسنده: حسین اکبری*

جلوه های رفتار صادقانه پیامبر با منافقین

تغافل و چشم پوشی خیانت ها و موذی‌گری منافقین

از دیگر نمونه های رفتار صادقانه پیامبر خدا با این گروه می توان به نادیده گرفتن برخی رفتار های موذیانه آنها اشاره کرد. پیامبر با رعایت اصل تغافل و خویشتن داری، زمینه را برای اصلاح آنها هموار می ساخت و همواره مواظبت می کرد که نفاق آنها برای همه آشکار نشود و مسلمانان آنها را از میان خود طرد نکنند تا شاید در بستر این شرایط به اصلاح در آیند و متوجه اشتباه خود شوند. حال اگر پیامبر انسان دلسوز و صادقی نبود با کوچکترین بهانه آنها را رسوا می ساخت و زمینه طرد شدن آنها را فراهم نموده و آنها را برای همیشه از فرصت هدایت شدن محروم می ساخت.

البته ناگفته نماند که این نوع برخورد همیشگی نبود بلکه در مواردی بود که این اصل تغافل با اصل حفظ نظام و مصالح مسلمین در تعارض قرار نمی گرفت، اما مواقعی که اصل نظام و یا مصالح اهم مسلمین تحت تاثیر مزاحمت های آنها قرار می گرفت پیامبر با قاطعیت با آنها برخورد می کرد و رفتار منافقانه را حتی از مومنین هم نمی پذیرفت و آنها را مطرود جامعه اسلامی اعلام میکرد تا اینکه توبه کرده برگردند.  به عنوان نمونه می توان به آیه زیر اشاره کرد.

«وَ عَلَى الثَّلاثَةِ الَّذينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذا ضاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ وَ ضاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلاَّ إِلَيْهِ ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ» (توبه - 118) در شان نزول این آیه از سوره توبه آمده است : سه نفر از مسلمانان به نام «كعب بن مالك» و «مرارة بن ربيع» و «هلال بن اميه» از شركت در جنگ تبوك، و حركت همراه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله سرباز زدند، ولى اين به خاطر آن نبود كه جزء دار و دسته منافقان باشند، بلكه به خاطر سستى و تنبلى بود، چيزى نگذشت كه پشيمان شدند.هنگامى كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از صحنه تبوك به مدينه بازگشت، خدمتش رسيدند و عذرخواهى كردند، اما پيامبر صلّى اللّه عليه و آله حتى يك جمله با آنها سخن نگفت و به مسلمانان نيز دستور داد كه احدى با آنها سخن نگويد.آنها در يك محاصره عجيب اجتماعى قرار گرفتند، بطورى كه فضاى مدينه با تمام وسعتش چنان بر آنها تنگ شد كه مجبور شدند براى نجات از اين خوارى و رسوايى بزرگ، شهر را ترك گويند و به كوههاى اطراف مدينه پناه ببرند.سر انجام پس از پنجاه روز توبه و تضرع به پيشگاه خداوند، توبه آنان قبول شد و آيه در اين زمينه نازل گرديد. (مکارم شیرازی، ناصر، برگزيده تفسير نمونه، ج‏2، ص: 261)

و در برخی موارد به دستور قرآن کریم بر جنازه منافقان هم نماز نمی خواند . مثلا در آیه 84 سوره توبه،  پس از آن كه منافقان با تخلف صريح از شركت در ميدان جهاد پرده‏ها را دريدند و كارشان بر ملا شد، خداوند به پيامبرش دستور مى‏دهد روش صريحتر و محكمترى در برابر آنها اتخاذ كند تا براى هميشه فكر نفاق و منافق‏گرى از مغزهاى ديگران برچيده شود.لذا مى‏فرمايد: «بر هيچ يك از آنها (منافقان) كه از دنيا مى‏روند نماز مگزار»! (وَ لا تُصَلِّ عَلى‏ أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً» (توبه /84) (مکارم شیرازی، ناصر،  برگزيده تفسير نمونه، ج‏2، ص: 237)

پی نوشت:

*دانش پژوه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی موسسه امام خمینی (ره) قم

1. مکارم شیرازی، ناصر، برگزيده تفسير نمونه، ج‏5، دار الكتب الاسلاميه،‏تهران، 1382 ش.

 لینک دریافت قسمت قبلی(ق 11): http://ayehaiezendegi.blogfa.com/post/57

 لینک دریافت قسمت بعدی(ق 12): http://ayehaiezendegi.blogfa.com/post/61